Zapytał mnie czytelnik, czy mam zamiar skomentować owo zakupowe „święto”, jakim jest przeniesiony do nas z USA tak zwany „Black Friday” (czyli czarny piątek), oficjalnie rozpoczynający okres przedświątecznych zakupów, wyprzedaży i promocji.
Moim zdaniem nie ma czego komentować. Nie moje to święto. Owszem, bawią mnie obrazy ludzi stojących w kilometrowych kolejkach, przepychanki i bójki o szczególne okazje. To jest bardzo zabawne, obserwowanie zbiorowej histerii, nadawania zakupom rangi religii czy też pełnych emocji rytuałów. Jednak cóż mi do tego, że ktoś poddaje się temu szaleństwu, poluje na promocje i zniżki, ekscytuje tym, jaką wspaniałą okazję udało mu się upolować. Nie podzielam tych radości, ale też nie widzę powodu, by potępiać.
Czarny piątek, cyfrowy poniedziałek, dzień darmowej dostawy - wszystkie te okazje skłoniły mnie jednak do innej refleksji: nad moją osobistą zakupową ewolucją. Jedenaście lat temu, gdy zaczęłam regularnie i sensownie zarabiać, zakupy stały się dla mnie ulubioną formą spędzania wolnego czasu. Bywały nagrodą za pracowity miesiąc, rekompensatą za doznaną przykrość, formą rozładowania stresu. Ta chwila podniecenia, gdy wyjmowałam kartę kredytową, by zapłacić, dawała mi poczucie, że przez moment żyję mocniej. Wyraźniej, bardziej kolorowo. Zakupy były jak alkohol, seks i czekolada - dawały ulotną przyjemność i rozluźniały napięcie. Na krótko, bo zaraz po odejściu od kasy traciłam zainteresowanie tym, co kupiłam i znów chciałam więcej.
Po kilku latach bezmyślnego kupowania, beztroskiego konsumowania i wpędzania się w długi, gdy zawaliłam swój świat tonami badziewia, przyszło otrzeźwienie. Zimny prysznic, jakim był minimalizm i uświadomienie sobie swojej durnoty. Otępienia, w jakie wpadłam, karmiąc się obrazami z reklam i seriali. Zaczął się odwyk. Leczenie się z zakupoholizmu. Bolesny proces nauki świadomej konsumpcji, spłacania zadłużenia, oszczędzania. Małe kroczki na długiej drodze do racjonalnego gospodarowania swoimi zasobami.
To był trudny okres, bo wymagał nauczenia się szczerości wobec samej siebie. Musiałam przestać się okłamywać. Skończyć z wmawianiem sobie nieistniejących potrzeb, oglądaniem się na obce wzorce. Zajrzeć w siebie, poznać się, zacząć od siebie więcej wymagać. Wprowadzić dyscyplinę. Zakupy stały się męką. Okazało się, że aby kupować rozsądnie, trzeba myśleć, gromadzić wiedzę, szukać informacji. Analizować swoje potrzeby, czasem wstrzymywać się z kupnem, by zaczekać na obniżkę ceny. Albo odkładać pieniądze, planować zakupy długoterminowo, prowadzić budżet. Panować nad emocjami. Podchodzić do zakupów na chłodno, jak do zadania, ćwiczenia. Przymierzać, oglądać, sprawdzać, odkładać na półkę, wychodzić ze sklepu, nie kupując. Niegdyś uwielbiane „relaksacyjne wyjścia” do galerii handlowej czy buszowanie po sklepach internetowych stały się wysiłkiem, orką na ugorze. Stresem. Bałam się, że wrócę do dawnych nawyków. Bałam się też, że popełnię błąd, kupię jednak coś zbędnego, byle jakiego albo nieodpowiadającego moim wymaganiom, źle ocenię swoje potrzeby. Nie ufałam sobie w pełni, wolałam czasem całkowicie zrezygnować z wyjścia do sklepu, by oszczędzić sobie tych rozterek, nie musieć się tak męczyć.
Jednak w miarę postępów w nauce stres mijał. Ufałam sobie coraz bardziej. Zrozumiałam, że strach przed popełnieniem błędu nie może mnie blokować. Błądzić jest rzeczą ludzką, pomyłki są nieuniknione, a perfekcjonizm rodzi frustrację. Co więcej, na błędach można się wiele nauczyć. Analizując nietrafione zakupy, mogę wyciągać wnioski na przyszłość. Czytając o cudzych zakupowych porażkach, też sama mogę skorzystać, poszerzyć wiedzę.
W tym roku uświadomiłam sobie, że znów potrafię cieszyć się zakupami, czerpać z nich przyjemność. jednak inaczej niż dawniej. Cieszy mnie sam proces szukania odpowiedniej rzeczy. Gromadzenie wiedzy, poznawanie oferty, porównywanie możliwości. Przymierzanie, sprawdzanie, szukanie dalej, gdy nie udało się trafić na tę właściwą jakość. Moment płacenia wcale nie jest miły - przecież fajniej jest pieniądze mieć niż je wydawać. Za to najbardziej cieszy mnie teraz używanie przedmiotów, w których znalezienie włożyłam jednak sporo wysiłku, poczynając od zarobienia pieniędzy na zakup. Sprawia mi przyjemność korzystanie z nich na co dzień, noszenie ubrań i obuwia, torebki, na której zakup czekałam kilka miesięcy, bo jej cena była wysoka jak na mój budżet. Cieszę się z żeliwnej patelni grillowej, bo jest piękna, solidna i praktyczna. Rzeczy nie nudzą mnie już zaraz po zakupie. Wybieram je starannie, pragnąc, by służyły mi jak najdłużej. Najbardziej radują mnie te, których historię znam od początku. Albo takie, które odziedziczyłam po kimś z rodziny, dostałam w prezencie od przyjaciela. Albo sama zrobiłam lub dostosowałam, przerobiłam, przemalowałam.
Myślę, że rzeczy i zakupy zajmują teraz w moim życiu odpowiednie miejsce. Nie przerażają, nie budzą niepotrzebnych emocji. Służą mi, spełniają potrzeby, ułatwiają życie. Tak być powinno i tak już zostanie.
 |
| Zdjęcie: Robert Meyer |